Produkcja kwasu rozmarynowego w roślinnych kulturach in vitroHalina Ekiert, Inga Kwiecień, Agnieszka Szopa Chair and Department of Pharmaceutical Botany, Medical College, Jagiellonian University, Kraków Streszczenie Kwas rozmarynowy (RA), ester kwasu kawowego i α-hydroksydihydrokawowego jest wtórnym metabolitem szeroko rozpowszechnionym w świecie roślin, a szczególnie w licznych gatunkach rodziny Lamiaceae, (głównie w podrodzinie Nepetoidea), oraz w rodzinie Boraginaceae. Związek ten posiada liczne aktywności biologiczne, takich jak: działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Ponadto kwas rozmarynowy wykazuje efekt antyalergiczny, chroni komórki przed promieniowaniem ultrafioletowym oraz neutralizuje wolne rodniki. Posiada również działanie antynowotworowe oraz hepato- i kardioprotekcyjne. Dzięki tym właściwościom związek ten może znajdować zastosowanie w kosmetologii oraz lecznictwie. Kolejne etapy biosyntezy kwasu rozmarynowego poznane zostały w warunkach kultur in vitro. Badania prowadzone były w kulturach komórkowych Coleus blumei (Lamiaceae). Synteza chemiczna tego związku jest możliwa, jednak wieloetapowa. W pracy przedstawiono możliwości produkcji kwasu rozmarynowego z wykorzystaniem metod biotechnologii roślin. Z przeglądu badań naukowych wynika, że największe sukcesy uzyskano wykorzystując możliwości endogennej akumulacji tego związku w biomasie roślin hodowanych w warunkach in vitro. Zespół Zakładu Botaniki Farmaceutycznej UJ CM rozpoczął badania w tym kierunku. Interesujące wyniki uzyskano także w wyniku transformacji genetycznej materiału roślinnego. Słowa kluczowe: Boraginaceae, endogenna akumulacja, kultury "hairy roots", kwas rozmarynowy, Lamiaceae, roślinne kultury in vitro |